Дар шароити ҷаҳонишавӣ ва афзоиши ҳаракатҳои байналмилалии қувваи корӣ, муҳоҷирати меҳнатӣ ба яке аз хусусиятҳои муҳимтарини ҷомеаи муосир табдил ёфтааст. Ҳар сол миллионҳо нафар марзҳоро убур мекунанд, то дар кишварҳои дигар кор пайдо кунанд ва дар ин роҳ бо зарурати мутобиқшавӣ ба муҳити фарҳангӣ, иҷтимоӣ ва забонии нав рӯ ба рӯ мешаванд. Забон дар ин раванд натанҳо воситаи иртибот, балки воситаи асосии ҳамгироии иҷтимоӣ ва ташаккули ҳувияти шахсӣ ба шумор меравад. Он имконият фароҳам меорад, ки муҳоҷирон худро ҷузъи ҷомеаи нав эҳсос намоянд ва дар рушди он фаъолона иштирок кунанд.

1. Забон ҳамчун унсури ташаккули ҳувияти иҷтимоии муҳоҷирон

Ҳувияти иҷтимоӣ маҷмӯи дарк ва эҳсоси шахс дар доираи сохтори иҷтимоӣ ва арзишҳои фарҳангии ҷомеа мебошад. Барои муҳоҷирони меҳнатӣ, донистани забони кишвари иқомат воситаи муҳими барқарор кардани робитаҳои иҷтимоӣ ва эҳсоси тааллуқ ба ҷомеаи нав аст.
Салоҳияти забонӣ мусоидат мекунад ба:

• кам шудани масофаи иҷтимоӣ байни муҳоҷирон ва аҳолии маҳаллӣ;
• ташаккули фазои эътимод ва ҳамдигарфаҳмӣ;
• фароҳам овардани шароити мусоид барои пешрафти касбӣ.
•  

Дар сурати надоштани дониши кофии забонӣ, муҳоҷирон ба гушанишинии иҷтимоӣ дучор мегарданд, дастрасӣ ба маориф, хизматрасонии тиббӣ ва ҳимояи ҳуқуқии онҳо маҳдуд мегардад. Аз ин рӯ, забон натанҳо унсури иртибот, балки поёни асосии худшиносии фарҳангӣ ва иҷтимоии муҳоҷир ба ҳисоб меравад.

2. Сиёсати давлатии ҳамгироии забонӣ

Сиёсати давлатии забонӣ нақши калидӣ дар таъмин ва танзими ҳамгироии муассири муҳоҷирони меҳнатӣ дорад. Дар бисёр кишварҳои аврупоӣ ва амрикоӣ барномаҳои фарогири омӯзиши забон барои муҳоҷирон роҳандозӣ шудаанд. Масалан, дар Олмон ва Шветсия курсҳои ҳатмии ҳамгироӣ амал мекунанд, ки таълими забон ва шиносоӣ бо фарҳанг ва қонунҳои миллӣ ҷузъи он мебошанд. Дар Фаронса бошад, марказҳои мутобиқшавии муҳоҷирон дар назди мақомоти маҳаллӣ фаъолият мекунанд.

Ҳадафи асосии ин гуна барномаҳо ин аст, ки муҳоҷирон салоҳиятҳои иртиботӣ ва фарҳангии заруриро барои иштирок дар ҳаёти иҷтимоӣ ба даст оранд.
         Сиёсати муассири забонӣ бояд бар пояи сохтори ҳамгироии фарогир (фарогирии иҷтимоӣ) асос ёбад, ки гуногунрангии фарҳангиро эҳтиром мекунад ва муколамаи байнифарҳангиро ташвиқ менамояд, на бар пояи мутобиқшавии маҷбурӣ.

3. Таъсири сиёсати забонӣ ба мутобиқшавии иҷтимоиву иқтисодӣ

Азхудкунӣ ё донистани забони кишвари иқомат мустақиман бо имконияти шуғл ва рушди касбии муҳоҷирон иртибот дорад. Тибқи маълумоти Созмони байналмилалии меҳнат (СБМ), сатҳи шуғл миёни муҳоҷироне, ки дар курсҳои омӯзиши забон иштирок кардаанд, 30–40 дарсад баландтар аст нисбат ба онҳое, ки забонро намедонанд.

Ҳамгироии забонӣ натанҳо ба афзоиши сатҳи шуғл, балки ба таҳкими ҳамбастагии иҷтимоӣ ва коҳиши табъиз мусоидат мекунад. Аз ин лиҳоз, сиёсати забонӣ бояд ҳамчун ҷузъи муҳими стратегияи миллӣ оид ба рушди устувор баррасӣ шавад. Сармоягузорӣ ба барномаҳои таълими забон ба иқтисоди миллӣ таъсири мусбат мерасонад, сатҳи шуғли расмиро боло мебарад ва соҳаи меҳнатро аз шаклҳои ғайриқонунӣ эмин медорад.

4. Таҷрибаи байналмилалӣ ва дурнамо барои кишварҳои аслии муҳоҷирон

Дар кишварҳои аслии муҳоҷирон ба мисли Тоҷикистон, Узбекистон ва Қирғизистон, омӯзиши пешазмуҳоҷиратии забон аҳамияти стратегӣ дорад.
Ташкили марказҳои омӯзиши забон ва барномаҳои таълимӣ барои омӯзиши забонҳои кишварҳои асосии қабулкунанда (русӣ, англисӣ, олмонӣ ва ғайра) ба баланд шудани рақобатпазирии шаҳрвандон дар бозори байналмилалии меҳнат мусоидат мекунад. Ҳамкориҳои байналмилалӣ дар соҳаи сиёсати забонӣ метавонанд воситаи муассири коҳиши хавфҳои муҳоҷиратӣ ва таҳкими робитаҳои иҷтимоӣ-иқтисодӣ бошанд. Барномаҳои муштараки таълимӣ ва табодули таҷриба миёни кишварҳои донор ва қабулкунанда ба рушди мутаносиби сармояи инсонӣ ва суботи иҷтимоӣ мусоидат менамоянд.

Хулоса

Забон яке аз муҳимтарин омилҳои ҳамгироии бомуваффақияти муҳоҷирони меҳнатӣ дар ҷомеаи қабулкунанда мебошад. Он натанҳо вазифаи иртиботиро иҷро мекунад, балки нақши муҳими фарҳангӣ ва иҷтимоӣ дошта, эҳсоси тааллуқ ва ҳувияти шахсро таҳким мебахшад. Сиёсати давлатии забонӣ, ки бар асоси меъёрҳои фарогирӣ, баробарӣ ва эҳтироми гуногунрангии фарҳангӣ асос ёфтааст, заминаи рушди ҷомеаи мутаносиб, осоишта ва ҳамбастаро фароҳам меорад. Дар дурнамо, рушди барномаҳои забонӣ ва густариши ҳамкориҳои байналмилалӣ дар ин самт яке аз омилҳои асосии суботи иҷтимоӣ ва рушди устувор дар ҷаҳони муосир маҳсуб меёбад.

Ашуров  Умедҷон  Баҳридинович 

директори КВД “Маркази таълимии шаҳри Душанде”